Location Intelligence Nedir
Location Intelligence (Lokasyon Zekası, LI), Bussiness Intelligence (İş Zekası, BI) ve Geographical Information Systems (Coğrafi Bilgi Sistemi, GIS) ile birlikte incelenmesi gereken bir teknolojidir. Çünkü temeli BI ve GIS teknolojilerine dayanmaktadır.
'Location', ham data parçacığının hangi lokasyonda olduğunun(genellikle zaman ile birlikte) verilmesi ile ilgilidir.
'Intelligence' ise, bir takım data analiz tekniklerini kullanarak organizasyondaki ham datayı işlemeye ve anlamlandırmaya yöneliktir.
Bussiness Intelligence (İş Zekası, BI), özellikle son 10 yıldır yaygın hale gelmiştir. Finans, perakende satış, sigorta, emlak vb. sektörlerde şirket datasını anlamlandırarak geleceğe yönelik tahminlerde organizasyona rehberlik edebilmektedir.
Örneğin Bussiness Intelligence sayesinde Amazon.com, spesifik bir ziyaretçisine hangi kitabı önereceğini bilebilmektedir. iTunes, bir dinleyicinin ne tarz müziklerden hoşlandığını bilip o kişiye özel tarzda müzik önererek satışlarını artırmaktadır. Sigorta şirketleri, bir kişiyi veya malı sigortalarken katlanacakları risk miktarını Bussiness Intelligence sayesinde önceden görebilmektedir. Bankalar, belirli bir müşteri için hangi faiz oranları ile faiz verirlerse kâr edebileceklerini data analizi sayesinde bilebilirler. Örnekleri daha da derinleştirebilmek mümkün. Mesela internet üzerinden video veya müzik streaming yapan bir web sitesi için; günün hangi saatlerinde bu sitede oturum açıyorsunuz, akşam oturum açtığınızda genellikle ne tür müzikler dinliyorsunuz, sabah oturum açtığınızda ne dinliyorsunuz… Tüm bu dataları anlamlandırıp müşterinin bir yönü ile demografik profilini, karakteristik özelliklerini belirleyerek hoşlandığı saatte, hoşlandığı şeyi önüne koyarak müşteri memnuniyeti ve kazancın artırılması sağlanabilir. Tabii konu sadece bayii ağlarını yöneten, perakende satışı olmayan bir firma için de daha farklı yönleriyle ele alınmaktadır.
Bussiness Intelligence Nasıl Çalışır?
Ham data alınır, bir takım filtrelerden geçirilir, temizlenir, veri gürültüsü ortadan kaldırılır, doğrulanır, tekrarlanan datalar birleştirilir, veri kalitesi sağlanır, uygun ve çok çabuk erişilebilecek bir şekilde depolanır ve bu data içinden raporlar, dashboardlar, grafikler oluşturularak ham data hem anlamlı hem de görsel bir halde sunulur.
Geographical Information System (Coğrafi Bilgi Sistemi, GIS), öncelikle coğrafyacılar, devlet istihbarat ajansları, madencilik, petrol-doğalgaz, ormancılık ve tarım gibi sektörler tarafından kullanıldı. Ağırlıklı odakları, görsel konum bilgilerini yakalayıp depolamak, işletmek, yönetmek, analiz etmek ve adreslemek idi. GIS, büyük alanlardaki çevre verileri ile (bitki yoğunluğu, su, sıcaklık vs.) ilgilenmektedir.
Uydulara veya uçaklara yerleştirilen sensörler üzerinden datalar toplanmaktadır. Ve uzmanlar bu dataları alıp fotogrametri ve diğer teknikler ile kullanışlı bilgi haline getirmektedir. Periyodik olarak ilgili bölgeden data çekilir. Amaç geniş bir coğrafi bölgede tutarlı bir veri kümesi biriktirmek ve zamansal veri setleri geliştirmektir. Son zamanlarda boru hatları, su yolları gibi yerlere kurulan bazlardaki sensörlerden alınan datalar sayesinde veri setleri alt kümelere doğru geliştirilmiştir.
GIS olmasaydı Garmin, TomTom, Apple ve Google navigasyon gibi uygulamalar da var olamazdı. Trafik yoğunluk analizi ve gerçek zamanlı yol yönlendirme işlemleri de var olmazdı.
Bussiness Intelligence ve Geographical Information System
Son zamanlara kadar bu alanlar arasında çok az hareketlilik olmuştu. BI sistemleri datayı 'bölgeler' ve basitçe 'yerler' şeklinde sınırlandırabilmenin ötesinde geniş sahalarda bir yeteneğe sahip değildi. Öte yandan GIS ise BI' ın son derece ilkel yeteneklerine sahipti. Çok satan bölgeyi sadece yeşil renkle gösterebilmek gibi…
BI sistemleri dar bir alanda sektör ile ilgili spesifik sorulara ve mevcut duruma cevap verilmesi noktasında kullanılırken GIS ise geniş coğrafi bölgelerde resmin tamamına odaklandı.
Ve nihayetinde bu iki ayrı domain, Location Intelligence adı altında birlikte kullanılmaya başlandı. Katacağı değerler için şunlar söylenebilir :
1- Bir sektörün veya kuruluşun diğerini nasıl etkilediğini, harici karakteristik öğelerin neler olduğunu anlama noktasında resme daha bütüncül bakılabilmesi.
2- Olaylara daha derinlemesine bakabilmek adına yer, zaman gibi iş boyutlarının ve dış verilerin birlikte analiz edilebilmesi.
Location Intelligence, anlatımda ilham veriyor olmasına rağmen realite birazcık dramatikti. Ham veri algılama, veri depolama ve işleme kapasitelerinde maliyetler yüksek olabilmekteydi. Ancak içerik toplama ve veri işlemedeki son gelişmeler ile oyunun seyri değişiyor. DigitalGlobe ve Geoeye gibi küresel şirketler büyük miktarda veri yakalamayı sağlayan sensörleri rekabetçi fiyatlarla üretebiliyor. Microsoft ve Google gibi partnerler aracılı ile de neredeyse ücretsiz olarak sunulabiliyor. Ve Flickr, Twitter gibi bulut tabanlı çözümler üzerinde kullanıcılar, bulundukları lokasyonları da belirten büyük datalar üretebiliyor. Ve bu datalar kullanıcı tarafından izin verilmiş olan herkes ile eş zamanlı olarak paylaşılabiliyor. Veri depolama, Amazon S3 gibi çözümler ile neredeyse tamamen metalaştırıldı. Artık küçük bir şirket bile cüzi ücretler ödeyerek petabyte seviyesinde veri depolayabiliyor. Ve Hadoop gibi paralel hesaplama paradigmaları sayesinde bilgisayarların işlem gücü daha önce olmadığı kadar artıyor. Bir işlem, aynı anda birçok CPU ya paralel olarak yaptırtılabiliyor.
Çok önemli bir konu ise, ortalama bir insanın bile sahip olduğu akıllı telefonlarda bulunan sensörler. Artık sensörler de internete çıkıyor ve üzerindeki dataları cloud a aktarıyor. Akıllı telefonlar sayesinde sensör networkü hızla büyüyor. Sensör networkü (iot, internet of things, nesnelerin interneti) konusu ayrı bir makale konusu olduğu için şuan bu konuya değinilmeyecek.
Tabii konu konuyu açıyor, bu kadar sensörün ürettiği datayı barındırıp manipüle edebilecek, cloud da çalışarak herkesin istediği anda erişebilmesini sağlayacak big data konusu açılıyor…
İnsanlar akıllı telefonlarındaki sensörler ile ürettiği kişisel verilerini (yediği bir yemek, gittiği bir cafe, aldığı bir hizmet vs.) verileri, lokasyon bazlı çalışan yenilikçi servis sağlayıcılar aracılığı ile birbirleri ile paylaşabiliyor. Tüm bu güçlerin birleşmesi ile de dijital veri, mobil uygulamalar vb. konularda yeni liderler ortaya çıkıyor. LI ın getireceği çözümler ile ilgili olarak değinilebilecek bir kaç başlık ise:
1-) Müşteri ilişkileri: Müşteriniz kim, sizinle hangi iş noktalarında ve nezaman temasa geçmek istiyorlar. Örneğin kimse akşam yemeğindeyken yemek masasında telefonunun çalmasını ve kendisine bir tanıtım yapılmasını istemez. Doğru servisin doğru zamanda müşteriye sunulması çok önemli bir konudur. Maksimum müşteri memnuniyeti ve katılımı, müşterilerin markaya olan sadakatinin sürekliliği ve kazanç elde etme noktasında bu konu önem arzetmektedir.
2-) Sağlık: Hastalıkların önemli bir kısmı çevresel nedenlerden oluşmaktadır. Bu etkilerin anlaşılması ile hastalıklar azaltılabilir veya tamamen ortadan kaldırılabilir. Sağlık kayıtlarını kullanıcılara yerlerinden kalkmadan araştırabilme imkanı sunabilmek büyük bir fırsat oluşturabilir.
3-) Hükümetler: Mesele sadece twitter üzerinden oy verenlere ulaşmak olarak görülmemeli. Topluma nasıl daha iyi hizmet verilebilir, ve maliyetler-bütçeler nasıl yönetilebilir gibi konular da önem teşkil etmektedir. Örneğin Location Intelligence ile hükumetler çevre kirliliği ihlali gibi olayları monitör edebilir. Kentin çevre kirliliği yüksek olan alanları tespit edilebilir. Bir çevre ihlal olayında insanların akıllı telefonlarındaki sensörleri ile paylaştıkları dataları Location intelligence platformu üzerinden inceleyebilir ve harekete geçebilirler. Daha şeffaf, halkın da katılımını sağlayan bir yönetim anlayışı geliştirilirken Location Intelligence' dan faydalanılabilir.
4-) Afet Yönetimi: Kasırgalar gibi büyük ölçekli afetlerin yönetimi, zamanında aksiyon alınması can kayıplarını ve maliyetleri azaltabilir.
Location Intelligence Şuan Nerelerde Kullanılıyor?
Bizler Location Intelligence tabanlı oyunları oynayan ilk şanslı nesiliz. Navigasyonlar da artık herkesin rahatlıkla kullanabileceği kadar basit. Foursquare gibi Social Checkings hizmetleri ile yediğimiz bir pasta hakkında 'nerede, nekadara yediniz, servis nasıldı' vb. yorumlar yaparak lokasyon bilgisi ile arkadaşlarımızla paylaşabiliyoruz. Google Places servisi ile Şirketinizin coğrafi konum bilgilerini paylaşabilirsiniz. Local reklamları, kampanyaları yapabileceğiniz Groupon Now (groupon.com) akla ilk gelenler…
Location Intelligence alanında, konum tabanlı datalar arttıkça ticari aktiviteler ve Location Intelligence hizmetleri de hızla gelişmektedir. Tüm yazılanlar ışığında gelecekte bu alanda neler olacağı biraz daha tahmin edilebilir ve anlaşabilir görünmektedir.
Kaynaklar : forbes.com, Wikipedia, Google Places, Groupon Now
